Làng chài Cửa Vạn – ngôi làng chài cổ đẹp nhất thế giới

Làng chài Cửa Vạn là một trong những điểm đến hấp dẫn khi du lịch vịnh Hạ Long. Nơi đây không chỉ có cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn có văn hóa và lịch sử đặc sắc của người dân trên biển. Đến với làng chài Cửa Vạn, du khách sẽ được trải nghiệm những điều thú vị và ý nghĩa, gắn kết với thiên nhiên và con người nơi đây.

Xem thêm: Các làng chài trên Vịnh Hạ Long

Giới thiệu về làng chài Cửa Vạn

Nằm ẩn mình giữa muôn trùng sóng nước và những dãy núi đá vôi kỳ vĩ của Vịnh Hạ Long – hai lần được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới, làng chài Cửa Vạn từ lâu đã trở thành một biểu tượng không thể tách rời của vẻ đẹp nên thơ và cuộc sống văn hóa độc đáo nơi đây. Không chỉ là một điểm đến du lịch hấp dẫn, Cửa Vạn còn là một không gian chứa đựng những giá trị lịch sử, văn hóa sâu sắc, một “viên ngọc quý” níu chân bao du khách tìm về sự bình yên và những trải nghiệm đích thực. Được ví như một “bức tranh thủy mặc” sống động, hình ảnh những nhà bè nổi đầy màu sắc khẽ đung đưa trên mặt nước xanh ngọc, bao quanh bởi những vách núi đá sừng sững, đã tạo nên một vẻ đẹp độc đáo, quyến rũ đến nao lòng. Chính nét đẹp nguyên sơ và bình dị ấy đã từng giúp Cửa Vạn được tạp chí du lịch uy tín Journeyetc.com vinh danh là một trong 16 ngôi làng cổ đẹp nhất thế giới. Dù thời gian có mang đến nhiều đổi thay, sức hút và những giá trị cốt lõi của Cửa Vạn vẫn còn đó, mời gọi những tâm hồn yêu mến khám phá. Về vị trí địa lý, làng chài Cửa Vạn tọa lạc tại xã Hùng Thắng, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, nép mình trong một vụng biển kín gió, cách bến tàu du lịch Tuần Châu khoảng 20km. Hiện nay, khu vực làng chài Cửa Vạn thuộc vùng lõi của Di sản Thiên nhiên Thế giới Vịnh Hạ Long và là một điểm dừng chân quan trọng trong tuyến tham quan số 3 – tuyến du lịch thường được các du thuyền nghỉ đêm và tàu thuê riêng khai thác, mang đến cho du khách cơ hội chiêm ngưỡng trọn vẹn vẻ đẹp của một trong những làng chài nổi tiếng nhất Việt Nam.

Làng chài cửa vạn

Không chỉ sở hữu vẻ đẹp thiên nhiên say đắm lòng người, làng chài Cửa Vạn còn tự hào về một bề dày lịch sử và những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, là minh chứng cho sự tiếp nối dòng chảy văn hóa lâu đời của các cộng đồng cư dân trên Vịnh Hạ Long. Hành trình khám phá Cửa Vạn sẽ không trọn vẹn nếu thiếu đi những hiểu biết về cội nguồn và đời sống tinh thần phong phú của con người nơi đây. Lịch sử của Cửa Vạn có thể được truy溯 từ thế kỷ 19, khi những ngư dân đầu tiên tìm đến vùng vịnh kín gió này để neo đậu và mưu sinh. Theo các nghiên cứu, Cửa Vạn có nguồn gốc sơ khai từ hai làng chài cổ là Trúc Võng và Giang Võng. Xa hơn nữa, sự hiện diện của con người tại khu vực này còn liên hệ sâu sắc tới các nền văn hóa cổ đại nổi tiếng như văn hóa Soi Nhụ (hậu kỳ đồ đá cũ, khoảng 18.000 – 7.000 năm TCN) và văn hóa Cái Bèo (tiền Hạ Long, khoảng 7.000 – 5.000 năm TCN). Những di chỉ khảo cổ được tìm thấy, bao gồm các công cụ bằng đá và mảnh gốm, phần nào cho thấy Cửa Vạn và các vùng lân cận có thể từng là điểm tránh trú bão, giao thương quan trọng, thậm chí có liên hệ với thương cảng cổ Vân Đồn sầm uất một thời. Theo dòng thời gian, từ một điểm dừng chân tạm thời, Cửa Vạn dần phát triển thành một cộng đồng dân cư ổn định và trở thành một trong những trung tâm văn hóa, hội tụ bản sắc độc đáo của ngư dân Vịnh Hạ Long.

Trước khi có những thay đổi lớn vào năm 2014, làng chài Cửa Vạn là một bức tranh sống động về cuộc sống trên mặt nước. Khoảng 300 hộ dân với hàng trăm nhà bè san sát, kết nối với nhau bằng những chiếc cầu nhỏ, tạo thành một “phố nổi” đặc trưng. Cuộc sống của người dân Cửa Vạn khi ấy hoàn toàn gắn liền với biển cả, với nghề chài lưới, đánh bắt và nuôi trồng hải sản là sinh kế chính. Trẻ em sinh ra và lớn lên trên những nếp nhà nổi, từ nhỏ đã sớm làm quen với mái chèo, với sóng nước, và kỹ năng bơi lội trở thành một phần bản năng. Kiến trúc nhà nổi tại Cửa Vạn cũng mang nét độc đáo riêng, thường là những căn nhà nhỏ nhắn, diện tích khoảng 30 mét vuông, được sơn những gam màu rực rỡ, tươi tắn, không chỉ làm đẹp không gian sống mà còn phản ánh tinh thần lạc quan, yêu đời của người dân miền biển.

“Linh hồn” của Cửa Vạn xưa nằm ở kho tàng văn hóa phi vật thể vô cùng phong phú và đặc sắc. Nổi bật nhất phải kể đến các làn điệu dân ca mượt mà, sâu lắng như hát chèo đường, hát ghẹo, hát giao duyên, hò biển – những giai điệu phản ánh chân thực đời sống lao động, tình yêu đôi lứa, tình yêu quê hương biển cả và đời sống tinh thần lạc quan của các thế hệ ngư dân. Bên cạnh đó là những phong tục tập quán, tín ngưỡng dân gian gắn liền với biển, thể hiện sự tôn kính và hòa hợp với thiên nhiên.

Một bước ngoặt lớn đã diễn ra vào năm 2014 khi tỉnh Quảng Ninh thực hiện chủ trương di dời hàng trăm hộ gia đình tại các làng chài nổi trong vùng lõi Di sản Vịnh Hạ Long, bao gồm cả Cửa Vạn, lên bờ sinh sống. Chính sách này nhằm mục tiêu cải thiện điều kiện sống cho người dân (như tiếp cận nhà ở kiên cố, điện, nước sạch, vệ sinh môi trường tốt hơn), đảm bảo an toàn trước thiên tai, bảo vệ môi trường sinh thái của vịnh và tạo điều kiện tốt hơn cho con em ngư dân được tiếp cận giáo dục, y tế. Khu tái định cư Cái Xà Cong ở phường Hà Phong, thành phố Hạ Long đã trở thành nơi ở mới của cộng đồng Cửa Vạn và một số làng chài khác. Quá trình chuyển đổi ban đầu không tránh khỏi những khó khăn khi người dân phải thích nghi với nếp sống mới trên đất liền và tìm kiếm sinh kế khác. Song, với sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và nghị lực vốn có, cuộc sống của bà con tại khu tái định cư đã dần ổn định. Nhiều gia đình đã xây sửa nhà cửa khang trang hơn, và quan trọng hơn, sự gắn bó với biển cả, với nghề truyền thống vẫn còn đó. Không ít người dân Cửa Vạn năm xưa tiếp tục bám biển đánh bắt hoặc nhanh chóng chuyển đổi, tham gia vào các hoạt động dịch vụ du lịch ngay trên vịnh – nơi họ đã gắn bó cả cuộc đời. Câu chuyện di dời và cuộc sống mới này là một minh chứng sống động cho khả năng thích ứng và nỗ lực không ngừng nghỉ để bảo tồn bản sắc văn hóa trong bối cảnh xã hội thay đổi, đồng thời cũng đặt ra những thách thức lớn cho việc bảo tồn các giá trị vật thể còn lại của làng chài Cửa Vạn ngày nay.

Chi phí và những lưu ý khi tới làng chài Cửa Vạn

Nằm trong vùng lõi di sản kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, thuộc tuyến số 3 trong tour thăm Vịnh Hạ Long, làng chài cửa vạn là một trong những điểm đến không thể bỏ qua của du khách khi đến với Vịnh Hạ Long. Thông thường tuyến số 3 là tuyến du lịch được thiết kế dành riêng cho du thuyền nghỉ đêm trên Vịnh Hạ Long, tuy nhiên nếu muốn đi trong ngày du khách có thể thuê tàu riêng để có thể tới được đây. 

1. Du thuyền nghỉ đêm Hạ Long

Đây là cách phổ biến và được nhiều du khách lựa chọn nhất để ghé thăm khu vực Cửa Vạn. Hầu hết các du thuyền Hạ Long khai thác lịch trình tham quan Tuyến 3 (thường là tour 2 ngày 1 đêm hoặc 3 ngày 2 đêm) đều có hoạt động tham quan, chèo kayak hoặc đi thuyền nan tại khu vực làng chài Cửa Vạn. Lựa chọn này giúp bạn vừa có trải nghiệm nghỉ dưỡng trên vịnh, vừa có đủ thời gian khám phá Cửa Vạn và các điểm lân cận.

xem thêm: Du thuyền Hạ Long: Tour 2 ngày 1 đêm, 3 ngày 2 đêm

2. Tàu riêng tham quan làng chài Cửa Vạn trong ngày

Nếu bạn không có nhiều thời gian hoặc không muốn ngủ đêm trên vịnh, thuê tàu thăm vịnh Hạ Long riêng là một lựa chọn khả thi. Tuy nhiên, do quãng đường di chuyển xa, chuyến đi thăm Cửa Vạn theo hình thức này thường yêu cầu thời gian tối thiểu là 6 tiếng. Bạn sẽ cần chi trả chi phí thuê tàu riêng (giá thay đổi tùy loại tàu và thời điểm) và mua vé thắng cảnh Tuyến 3 cho mỗi thành viên trong đoàn. Đây là lựa chọn linh hoạt về lịch trình nhưng tốn kém hơn so với đi tour ghép hoặc du thuyền.

• Giá thuê tàu riêng: 4.000.000 – 5.000.000 vnđ/tàu ( tàu 48 chỗ, và thời gian hành trình là 6 tiếng)
• GIá vé tham tuyến 3 : 260.000 vnd/khách

Xem chi tiết: Bảng giá tàu tham Vịnh Hạ Long

3. Cano

Khi lên kế hoạch tham quan Cửa Vạn trong năm 2025, điều quan trọng là du khách cần nắm rõ thực trạng hiện tại của các điểm đến và hoạt động trải nghiệm tại đây. Vẻ đẹp hoài niệm vẫn còn đó, nhưng một số hạng mục đã thay đổi hoặc tạm dừng hoạt động.

1. Khu Bảo tồn lớp học làng chài: Dấu tích một thời

Công trình lớp học nổi, nơi từng diễn ra các hoạt động giáo dục ý nghĩa cho trẻ em Cửa Vạn và Vung Viêng, cũng chịu chung số phận xuống cấp. Do hư hỏng nặng không thể khắc phục và đảm bảo an toàn, một phần lớp học đã bị chìm và đã được tháo dỡ vào cuối năm 2023. Hiện tại, đây không còn là một điểm tham quan nguyên vẹn.

2. Trung tâm Văn hoá nổi Cửa Vạn

Một trong những điểm nhấn đặc biệt và từng là niềm tự hào của làng chài Cửa Vạn chính là Trung tâm Văn hóa nổi Cửa Vạn. Đây không chỉ là một công trình kiến trúc độc đáo trên mặt nước mà còn được ví như “trái tim” lưu giữ ký ức và di sản của cộng đồng ngư dân Vịnh Hạ Long. Được khánh thành vào năm 2006 với sự hỗ trợ của Chính phủ Na Uy trong khuôn khổ dự án Bảo tàng sinh thái Hạ Long, đây là trung tâm văn hóa nổi đầu tiên dành cho cộng đồng vạn chài tại Việt Nam, một mô hình bảo tàng sinh thái độc đáo.

Bên trong trung tâm, du khách từng có cơ hội đắm mình vào không gian trưng bày phong phú với hơn 1200 tư liệu, hình ảnh và hiện vật sống động. Các hiện vật được sắp xếp theo nhiều chủ đề hấp dẫn, tái hiện chân thực mọi mặt đời sống của ngư dân qua nhiều thế hệ: từ các phương thức kiếm sống độc đáo, công cụ lao động, đồ dùng sinh hoạt hàng ngày, vòng đời con người trên sông nước, cho đến đời sống tâm linh phong phú và những thông điệp ý nghĩa về bảo tồn di sản cho tương lai. Không chỉ vậy, trung tâm còn là nơi du khách được lắng nghe những làn điệu dân ca, hát giao duyên ngọt ngào do chính những nhân viên (là con em của làng chài) trình bày, làm nên một “bảo tàng sống” thực thụ. Nơi đây đã thực sự thành công trong việc bảo tồn, phát huy và giới thiệu những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của Cửa Vạn đến với đông đảo du khách trong và ngoài nước.

Tuy nhiên, một thông tin cập nhật và quan trọng nhất mà du khách cần biết khi lên kế hoạch tham quan Cửa Vạn trong giai đoạn hiện tại  là: Do tình trạng xuống cấp nghiêm trọng của cơ sở hạ tầng sau nhiều năm hoạt động trong môi trường biển khắc nghiệt (đặc biệt là kết cấu dầm thép chịu lực, hệ thống phao, cầu dẫn…), Trung tâm Văn hóa nổi Cửa Vạn đã phải TẠM DỪNG ĐÓN KHÁCH tham quan kể từ ngày 25 tháng 4 năm 2024 để thực hiện công tác bảo dưỡng và sửa chữa lớn.

Tính đến thời điểm này, trung tâm VẪN ĐANG TRONG QUÁ TRÌNH SỬA CHỮA và CHƯA CÓ THÔNG BÁO CHÍNH THỨC về thời gian mở cửa trở lại. Du khách nên cập nhật thông tin từ Ban Quản lý Vịnh Hạ Long hoặc các công ty du lịch uy tín trước chuyến đi. Dù tạm thời chưa thể ghé thăm, chúng ta cùng hy vọng công tác trùng tu sẽ sớm hoàn thành để “trái tim” của Cửa Vạn có thể hồi sinh và tiếp tục sứ mệnh gìn giữ, lan tỏa những giá trị di sản quý báu.

3. Khu vực làng chài và các nhà bè bảo tồn

Du khách đến Cửa Vạn ngày nay vẫn có thể chiêm ngưỡng khung cảnh đặc trưng của một làng chài nổi giữa vịnh, với khoảng 20 nhà bè Cửa Vạn được giữ lại nhằm mục đích bảo tồn (bao gồm một số nhà mẫu, nhà văn hóa trước đây). Tuy nhiên, cần lưu ý rằng do tác động khắc nghiệt của môi trường biển qua nhiều năm, phần lớn các nhà bè này đang trong tình trạng xuống cấp khá nghiêm trọng. Các kết cấu gỗ bị mục nát, hệ thống phao và khung đỡ hư hỏng, có thể gây mất an toàn.

Vì vậy, trải nghiệm chính khi ghé thăm khu vực này hiện nay là đi thuyền chậm qua làng, ngắm nhìn tổng thể kiến trúc nhà nổi từ xa, chụp ảnh Cửa Vạn với khung cảnh núi non bao bọc và cảm nhận không gian yên bình, hoài niệm về một nếp sống độc đáo đã từng tồn tại. Việc tiếp cận quá gần hoặc vào bên trong các nhà bè có thể bị hạn chế bởi các đơn vị quản lý hoặc công ty du lịch để đảm bảo an toàn cho du khách.

Mặc dù một số điểm tham quan chính tạm thời đóng cửa hoặc không còn nguyên vẹn, du khách đến Cửa Vạn vẫn có những hoạt động trải nghiệm thú vị khác:

• Chèo thuyền Kayak hoặc đi thuyền nan: Đây là hoạt động được yêu thích nhất và vẫn đang được triển khai. Du khách có thể thuê kayak tự chèo hoặc ngồi thuyền nan (đò gỗ nhỏ) do người dân địa phương (tham gia làm dịch vụ du lịch) chèo. Hoạt động này cho phép bạn tự do len lỏi qua các nhà bè (từ khoảng cách an toàn), khám phá sát hơn vẻ đẹp của các vách núi đá vôi, hang động nhỏ và tận hưởng sự tĩnh lặng của vùng vịnh kín gió này. Đây là cách tốt nhất để cảm nhận trọn vẹn cảnh quan thiên nhiên xung quanh Cửa Vạn.
• Tắm biển: Một số khu vực nước lặng, sạch sẽ gần làng chài có thể phù hợp để tắm biển (cần tuân thủ hướng dẫn của hướng dẫn viên hoặc thuyền trưởng về địa điểm an toàn và được phép).
• Lưu ý quan trọng: Do cộng đồng ngư dân đã di dời lên bờ và điều kiện thực tế của các nhà bè bảo tồn, các hoạt động được mô tả trước đây như “trải nghiệm làm ngư dân”, “giăng lưới, thả câu cùng người dân” hay “nghe hát giao duyên tại nhà bè” hiện không còn phổ biến hoặc không còn được tổ chức tại chính làng chài Cửa Vạn. Nếu muốn thưởng thức văn hóa văn nghệ, bạn có thể tìm thấy các chương trình biểu diễn được tích hợp trong lịch trình của các du thuyền ngủ đêm.

Làng chài Cống Đầm – Điểm du lịch độc đáo và hấp dẫn ở Vịnh Bái Tử Long

Làng chài Cống Đầm – một ngôi làng nhỏ nằm trên một hòn đảo xinh...

Làng chài Ba Hang: điểm đến thụ vị trong tour Vịnh Hạ Long tuyến 1

Vịnh Hạ Long là một trong những di sản thiên nhiên thế giới nổi tiếng...

Làng chài Vung Viêng – Nét đẹp của làng chài nổi ở Quảng Ninh

Quảng Ninh được thiên nhiên ưu ái ban tặng nhiều cảnh quan tuyệt đẹp, góp...