Vườn di sản ASEAN là gì

Vườn di sản ASEAN là danh hiệu bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), được triển khai từ năm 2003 với mục đích bảo tồn toàn diện các hệ sinh thái tự nhiên quan trọng, mang tính độc đáo của khu vực ASEAN, với sự tham gia và ký kết của các bộ trưởng về môi trường của ASEAN. Vườn di sản ASEAN là một chương trình hợp tác chung giữa các quốc gia thành viên ASEAN nhằm thúc đẩy sự gắn kết và chia sẻ kinh nghiệm trong việc bảo tồn và quản lý các khu vực có giá trị cao về thiên nhiên và văn hóa.

Mục tiêu của Vườn di sản ASEAN là duy trì các quá trình sinh thái và các hệ thống hỗ trợ tự nhiên; bảo tồn đa dạng di truyền; duy trì đa dạng các loài động thực vật trong môi trường tự nhiên; đảm bảo sử dụng bền vững các nguồn tài nguyên; và cung cấp cơ hội cho giải trí ngoài trời, du lịch, giáo dục và nghiên cứu để làm cho mọi người nhận ra tầm quan trọng của tài nguyên thiên nhiên. Bằng cách đạt được những mục tiêu này, Vườn di sản ASEAN góp phần vào sự phát triển kinh tế, xã hội và văn hóa của các quốc gia thành viên ASEAN, cũng như vào sự ổn định và hòa bình của khu vực.

Tiêu chí của Vườn di sản ASEAN gồm 10 yếu tố, trong đó có tính toàn vẹn sinh thái, tính đại diện, tính tự nhiên, tầm quan trọng của tính bảo tồn cao, có ý nghĩa dân tộc học, có ý nghĩa về văn hóa dân tộc, có ý nghĩa về lịch sử, có ý nghĩa về khoa học và giáo dục, có ý nghĩa về du lịch và giải trí, và có khả năng quản lý hiệu quả. Các yếu tố này được xem xét dựa trên các tiêu chuẩn khoa học và thẩm mỹ, cũng như các nguyên tắc phù hợp với pháp luật và chính sách của từng quốc gia. Một số ví dụ về các Vườn di sản ASEAN theo từng tiêu chí là:

Tính toàn vẹn sinh thái: Vườn quốc gia Lorentz ở Indonesia là một trong những khu vực có sự toàn vẹn sinh thái cao nhất trên thế giới, với hơn 30 loại hệ sinh thái khác nhau, từ băng tuyết đến rừng nhiệt đới, và hơn 630 loài chim và 123 loài động vật có vú.
Tính đại diện: Vườn quốc gia Khao Yai ở Thái Lan là một trong những khu vực đại diện cho sự đa dạng sinh học của khu vực Đông Nam Á, với hơn 3.000 loài thực vật, 320 loài chim và 66 loài động vật lớn, trong đó có voi, gấu, hổ và tê giác.
Tính tự nhiên: Vườn quốc gia Gunung Mulu ở Malaysia là một trong những khu vực tự nhiên nhất trên thế giới, với hơn 300 km hang động chưa được khám phá hết, nhiều dạng địa hình độc đáo như núi lửa, suối nước nóng và thác nước, và nhiều loài sinh vật kỳ lạ như cá sấu, rắn và dơi.
Tầm quan trọng của tính bảo tồn cao: Vườn quốc gia Gunung Leuser ở Indonesia là một trong những khu vực có tầm quan trọng của tính bảo tồn cao nhất trên thế giới, vì nó là nơi cư trú của nhiều loài bị đe dọa hoặc nguy cấp như orangutan Sumatra, gấu mèo Malayan, voi Sumatra và tê giác Sumatra.
Có ý nghĩa dân tộc học: Vườn quốc gia Apo ở Philippines là một trong những khu vực có ý nghĩa dân tộc học cao nhất trong khu vực ASEAN, vì nó là nơi sinh sống của nhiều cộng đồng người bản địa như Bagobo, Manobo, Tagabawa và Ata. Các cộng đồng này có những phong tục tập quán, ngôn ngữ và văn hóa riêng biệt, cũng như mối quan hệ mật thiết với thiên nhiên.

Các vườn di sản ASEAN của Việt Nam

Việt Nam là quốc gia có nhiều vườn di sản ASEAN nhất trong khu vực, với 10 địa danh được công nhận. Vườn di sản ASEAN là danh hiệu bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), được triển khai từ năm 2003 với mục đích bảo tồn toàn diện các hệ sinh thái tự nhiên quan trọng, mang tính độc đáo của khu vực ASEAN, với sự tham gia và ký kết của các bộ trưởng về môi trường của ASEAN. Các vườn di sản ASEAN của Việt Nam gồm:

Vườn quốc gia Ba Bể: Là một trong những khu rừng nguyên sinh còn sót lại ở Việt Nam, có hơn 1.200 loài thực vật và 550 loài động vật. Nổi tiếng với hồ Ba Bể – một trong những hồ nước ngọt lớn nhất thế giới và là điểm du lịch thu hút hàng triệu khách hàng năm.
Vườn quốc gia Kon Ka Kinh: Là một trong những khu bảo tồn thiên nhiên lớn nhất Việt Nam, có diện tích gần 42.000 ha. Có hơn 1.500 loài thực vật và 380 loài động vật, trong đó có nhiều loài quý hiếm như voọc chà vá chân xám, gấu ngựa, báo đốm và tê tê.
Vườn quốc gia Chư Mom Rây: Là một trong những khu bảo tồn thiên nhiên lớn nhất Việt Nam, có diện tích gần 57.000 ha. Có hơn 1.500 loài thực vật và 420 loài động vật, trong đó có nhiều loài quý hiếm như voi, báo đốm, sao la và tê tê. Cũng là nơi có nhiều di tích lịch sử và văn hóa của các dân tộc thiểu số như Xơ Đăng, Ba Na, Gia Rai và Rơ Măm.
Vườn quốc gia Hoàng Liên: Là một trong những khu rừng núi cao còn nguyên vẹn ở Việt Nam, có diện tích gần 30.000 ha. Có hơn 2.000 loài thực vật và 400 loài động vật, trong đó có nhiều loài đặc hữu như hoa lan Hoàng Liên, cây thông Hoàng Liên và khỉ chà vá chân đỏ.
Vườn quốc gia U Minh Thượng: Là một trong những khu rừng tràm trên than bùn lớn nhất Việt Nam, có diện tích gần 21.000 ha. Có hơn 250 loài thực vật và 180 loài động vật, trong đó có nhiều loài có giá trị bảo tồn cao như cá sấu siam, chim cổ trắng, rắn hổ mang chúa và cá heo sông.
Vườn quốc gia Vũ Quang: Là một trong những khu rừng ngập mặn lớn nhất Việt Nam, có diện tích gần 55.000 ha. Có hơn 2.000 loài thực vật và 450 loài động vật, trong đó có nhiều loài mới phát hiện như saola, muntjac xám lớn và lợn rừng Vu Quang. Cũng là nơi có nhiều di tích văn hóa của các dân tộc thiểu số như Thái, Mường và Khơ Mú.
Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà: Là một trong những khu rừng núi cao đa dạng sinh học ở Việt Nam, có diện tích gần 64.000 ha. Có hơn 2.500 loài thực vật và 500 loài động vật, trong đó có nhiều loài quý hiếm như gấu châu Á, báo gấm, khỉ đầu chó và khỉ đỏ. Cũng là nơi có nhiều giá trị khoa học và giáo dục, vì nó là nơi mà nhà khoa học nổi tiếng Alexandre Yersin đã sống và làm việc trong nhiều năm.
Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát: Là một trong những khu rừng khô hạn còn sót lại ở Việt Nam, có diện tích gần 20.000 ha. Có hơn 1.000 loài thực vật và 300 loài động vật, trong đó có nhiều loài có giá trị bảo tồn cao như voi châu Á, báo gấm, linh dương saiga và tê giác Java.
Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Linh: Là một trong những khu rừng núi cao còn nguyên vẹn ở Việt Nam, có diện tích gần 42.000 ha. Có hơn 2.300 loài thực vật và 600 loài động vật, trong đó có nhiều loài quý hiếm như gấu châu Á, báo gấm, khỉ chà vá chân xám và khỉ đỏ. Cũng là nơi có nhiều giá trị về dược liệu và văn hóa của các dân tộc thiểu số như Xê Đăng, Ba Na, Giẻ Triêng và Cơ Tu.
Vườn quốc gia Bái Tử Long: là một khu bảo tồn nằm tại khu vực vịnh Bái Tử Long, thuộc huyện đảo Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam. Vườn được thành lập năm 2001 trên cơ sở Khu bảo tồn thiên nhiên Ba Mùn trước đây. Đây là một trong số bảy vườn quốc gia tại Việt Nam bảo vệ cả diện tích trên cạn lẫn dưới nước. Năm 2016, vườn quốc gia được công nhận là Vườn di sản ASEAN. Một phần vườn quốc gia cũng nằm trong Di sản thế giới Vịnh Hạ Long được UNESCO công nhận