Núi Bàn – Biểu tượng của Cape Town và Nam Phi

Núi Bàn là một ngọn núi ở Nam Phi nổi tiếng khắp thế giới. Nó cao vút trên thành phố Cape Town và Vịnh Bàn. Núi này thường được sử dụng làm biểu tượng cho Cape Town và cho Nam Phi. Núi Bàn có hình dạng bàn phẳng độc đáo, được hình thành do các lớp đá sa thạch ngang bị xói mòn bởi gió và nước qua hàng triệu năm. Núi Bàn cũng là một phần của Dãy Núi Cape, một dãy núi cổ xưa được hình thành do va chạm giữa các mảng lục địa châu Phi và Nam Mỹ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về hệ sinh thái và động vật, cách di chuyển và những lưu ý khi đến Núi Bàn – một trong bảy kỳ quan thiên nhiên của thế giới.

Nguồn gốc và lịch sử của Núi Bàn

Núi Bàn là một kỳ quan thiên nhiên của Nam Phi, hùng vĩ trên bầu trời của Cape Town. Đây là một trong những biểu tượng của quốc gia này và một điểm đến hấp dẫn cho du khách, với những cảnh quan tuyệt đẹp của thành phố và biển cả. Bạn có biết ngọn núi này có nguồn gốc và ý nghĩa như thế nào không?

Núi Bàn là một phần của Dãy núi Cape Fold, một dãy núi cổ xưa được hình thành cách đây hơn 280 triệu năm do sự va chạm giữa các mảng lục địa Châu Phi và Nam Mỹ. Ngọn núi gồm các lớp đá cát bị gấp, nén và nhăn lại trong khi cũng được đẩy lên cao. Theo thời gian, sự xói mòn bởi gió và nước đã tạo ra bề mặt phẳng như một cái bàn trên đỉnh núi. Đá cát là loại đá chủ yếu tạo nên Núi Bàn, nhưng cũng có một số loại đá khác như đá granit. Hình dạng độc đáo của ngọn núi đã khiến nó trở thành một điểm địa lý quan trọng và một chủ đề nghiên cứu hấp dẫn.

Tên Núi Bàn xuất phát từ hình dạng đặc trưng của nó, giống như một cái bàn với tấm khăn trải. Tên gọi đầu tiên cho ngọn núi là Taboa do Cabo (Bàn của Mũi), được nhà thám hiểm Bồ Đào Nha António de Saldanha đặt sau khi ông leo lên khe Platteklip vào năm 1503. Tên này sau đó được dịch sang tiếng Hà Lan là Tafelberg và rồi sang tiếng Anh là Table Mountain. Ngoài ra, Núi Bàn còn là cấu trúc duy nhất trên Trái Đất có một chòm sao được đặt theo tên của nó.

Đỉnh của Núi Bàn là một cao nguyên có diện tích khoảng 3 km x 1 km. Nó có độ cao 1.084,6 mét so với mực nước biển và được đánh dấu bởi Maclear’s Beacon  (một cột đá có chức năng làm điểm tham chiếu hình học được ông Thomas Maclear xây dựng trên mặt phía đông bắc vào thế kỷ 19). Cao nguyên này là nơi có sự phong phú và đa dạng của các loài thực vật và động vật, trong đó có nhiều loài chỉ có ở khu vực này. Đây cũng là một nơi có ý nghĩa văn hóa và lịch sử, phản ánh di sản và bản sắc của Cape Town và người dân nơi đây.

Một trong những hiện tượng thú vị của Núi Bàn là sự xuất hiện của các đám mây trắng trên đỉnh núi, được gọi là Tablecloth (Khăn Trải Bàn). Đám mây này hình thành khi gió từ phía nam-đông thổi qua ngọn núi và làm cho không khí lạnh ngưng tụ thành hơi nước. Đám mây này thường che phủ toàn bộ cao nguyên và tạo ra cảnh quan kỳ ảo. Đám mây này cũng có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống cho các loài thực vật trên cao nguyên.

Nếu bạn muốn khám phá Núi Bàn, bạn có thể chọn hai cách: đi bộ leo núi hoặc đi cáp treo. Cáp treo được khai trương vào năm 1929 và đã vận chuyển hàng triệu du khách lên đỉnh núi. Mỗi toa cáp treo có thể chở tới 65 hành khách và chỉ mất vài phút để đến đỉnh. Khi ở trên đỉnh, bạn có thể ngắm nhìn cảnh quan tuyệt vời của thành phố và vùng lân cận. Nếu bạn không sợ độ cao hoặc thích một trải nghiệm năng động hơn, bạn cũng có thể chọn đi bộ lên hoặc xuống núi thay vì đi cáp treo. Có hơn 350 lộ trình khác nhau để bạn có thể chọn lựa.

Sự đa dang của hệ động thực vật tại Núi Bàn

Núi Bàn không chỉ là một danh lam thắng cảnh tuyệt đẹp, mà còn là một điểm nóng sinh học chứa hàng nghìn loài thực vật và động vật, trong đó có nhiều loài đặc hữu của khu vực. Núi này là một phần của Vùng Hoa Cape, một Di sản Thế giới bao gồm phần đầu của Nam Phi và có sự đa dạng thực vật cao nhất thế giới. Núi này cũng cung cấp môi trường sống cho nhiều loài động vật hoang dã, trong đó có một số loài hiếm và nguy cấp. Trong phần giới thiệu này, chúng ta sẽ khám phá hệ sinh thái và động vật của Núi Bàn và tìm hiểu tại sao chúng rất đặc biệt và quan trọng.

Đặc điểm nổi bật nhất của hệ sinh thái Núi Bàn là fynbos, có nghĩa là “bụi rậm” trong tiếng Afrikaans. Fynbos là một loại thảm thực vật bụi rậm phù hợp với khí hậu Địa Trung Hải và đất nghèo dinh dưỡng của khu vực. Fynbos gồm bốn nhóm thực vật chính: proteas, ericas, restios và geophytes.

• Proteas là những bông hoa lớn, rực rỡ có nhiều hình dạng và màu sắc.
• Ericas là những cây bụi nhỏ giống cây thanh long có hoa ống.
• Restios là những cây có lá giống cỏ có thân rỗng và mọc ở những vùng ẩm.
• Geophytes là những cây có cơ quan lưu trữ dưới đất, như củ, bó hoặc rễ chồi, giúp chúng sống sót qua hạn hán và cháy.

Núi Bàn có hơn 2.200 loài thực vật fynbos, nhiều hơn cả Vương quốc Anh. Một số loài fynbos nổi tiếng trên núi là protea vua, loài hoa quốc gia của Nam Phi; disa đỏ (một loài lan tuyệt đẹp mọc gần thác nước); cây bạc, một loài cây hiếm và nguy cấp có lá bạc; và snapdragon bán đảo, một loài hoa màu vàng chỉ có ở Núi Bàn. Fynbos là một loại thực vật rất độc đáo và đã phát triển qua hàng triệu năm.

Hệ sinh thái của Núi Bàn cũng đa dạng và hấp dẫn. Loài động vật phổ biến nhất trên núi là dassie hay rock hyrax (một loài động vật giống chuột có lông mà thực ra lại có quan hệ với voi). Dassie sống thành bầy trên những tảng đá và ăn cỏ và thảo mộc. Chúng cũng bị săn bởi các loài chim ăn thịt, như chim ưng và chim cắt. Những loài động vật khác có thể được nhìn thấy trên Núi Bàn gồm eland, klipspringer, nhím, chồn, caracal, genet và khỉ. Trước đây, Núi Bàn cũng có nhiều loài động vật lớn như sư tử, linh dương và tê giác, nhưng chúng đã biến mất do săn bắn và mất môi trường sống.

Núi Bàn cũng là nơi sinh sống của hơn 250 loài chim, trong đó có một số loài đặc hữu hoặc gần đặc hữu của khu vực. Một số loài chim nổi bật trên núi là chim ưng jackal, một loài chim ăn thịt lớn săn chuột và bò sát; chim đường mật Cape, một loài chim có đuôi dài ăn mật từ proteas; chim mật ngực cam, một loài chim sặc sỡ cũng ăn mật từ ericas; và chim siskin Cape (một loài chim họ sẻ ăn hạt từ restios). Ngoài ra, Núi Bàn còn có một chòm sao riêng mang tên Mensa (Bàn), được đặt tên bởi Nicolas Louis de Lacaille vào năm 1756 sau khi ông quan sát nó từ Cape Town.

Bò sát và lưỡng cư cũng phong phú trên Núi Bàn, đặc biệt là ở những vùng ẩm. Một số loài bò sát có thể gặp được trên núi là thằn lằn, như thằn lằn đai đen và thằn lằn Cape; rắn, như rắn cạp nia Cape, boomslang, rắn hổ mang chúa, rắn adder berg và rinkhals; và rùa…. Một số loài lưỡng cư có thể tìm thấy trên Núi Bàn là ếch, như ếch sông Cape và ếch bách hợp; và một loài đặc hữu hiếm gọi là ếch ma Núi Bàn, sống trong các dòng suối trên những sườn dốc. Loài ếch này chỉ có khoảng 500 cá thể và đang bị đe dọa do ô nhiễm nước và xâm nhập của các loài khác.

Hệ sinh thái và động vật của Núi Bàn không chỉ đẹp và đa dạng, mà còn quan trọng cho các dịch vụ sinh thái mà chúng cung cấp. Chúng giúp điều tiết chất lượng và lượng nước, ngăn chặn xói mòn đất, lưu trữ khí carbon dioxide, thụ phấn cho cây trồng, cung cấp thức ăn và thuốc cho con người, và hỗ trợ du lịch và giải trí. Tuy nhiên, chúng cũng bị đe dọa bởi nhiều yếu tố, như các loài thực vật và động vật ngoại lai xâm lấn, mất môi trường sống và phân mảnh, biến đổi khí hậu, vấn đề quản lý cháy rừng, săn bắt và thu hái trái phép. Do đó, việc bảo tồn và bảo vệ hệ sinh thái và động vật của Núi Bàn là rất thiết yếu cho giá trị nội tại của chúng và cho lợi ích của con người.

Cách di chuyển và những lưu ý khi tới Núi Bàn

Nếu bạn muốn đến Núi Bàn, bạn có nhiều lựa chọn phương tiện để di chuyển từ trung tâm thành phố. Bạn có thể đi bằng xe buýt, xe hơi, taxi hoặc xe đạp. Một trong những cách tiện lợi và rẻ tiền là sử dụng hệ thống xe buýt MyCiti Bus, một dịch vụ vận chuyển hành khách đến trạm cáp treo dưới núi. Bạn có thể chọn một trong hai tuyến đường: một tuyến chạy từ V&A Waterfront và một tuyến khác chạy từ trung tâm thành phố.

Một cách khác cũng rất thú vị là đi bằng xe buýt CitySightseeing Red Bus, một dịch vụ cho phép bạn xuống và lên xe ở nhiều điểm du lịch trong thành phố. Xe buýt chạy cách nhau 20 phút và dừng lại ở nhiều địa điểm nổi tiếng, như Long Street, Bo-Kaap và Two Oceans Aquarium. Để đến Núi Bàn, bạn cần đi tuyến Red City Tour – một tuyến đường vòng quanh 90 phút bắt đầu từ Two Oceans Aquarium và đi qua nhiều địa điểm khác.

Ngoài ra, bạn cũng có thể đi bằng taxi, bao gồm cả Uber, để đến trực tiếp trạm cáp treo, hoặc bạn có thể chọn đi bằng xe đạp từ nhà nghỉ hoặc khách sạn của bạn. Có nhiều công ty cho thuê xe đạp ở thành phố, như Bicycle Hire và iRide Africa, cung cấp cả xe đạp đường trường và xe đạp địa hình với giá thuê theo ngày.

Để lên đỉnh Núi Bàn, bạn có hai cách: đi cáp treo hoặc đi bộ. Bạn cũng có thể chọn leo lên núi và xuống bằng cáp treo. Mỗi cabin cáp treo xoay tròn cho phép bạn ngắm nhìn toàn cảnh thành phố và chỉ mất năm phút để đến đỉnh núi. Leo núi là một cách tuyệt vời để khám phá thực vật bản địa fynbos, gặp gỡ các loài động vật như dassie (rock hyrax), và tận hưởng quang cảnh tuyệt đẹp. Tuy nhiên, bạn cần có sức khỏe tốt để leo một trong những lộ trình đẹp nhất của Núi Bàn. Hoặc bạn cũng có thể chọn lộ trình dễ nhất và nhanh nhất là qua khe Platteklip, dẫn bạn qua một hẻm núi trên mặt của núi. Lộ trình này mất khoảng 1,5 đến 2 giờ để hoàn thành và là lộ trình phổ biến nhất

Khi đến Núi Bàn, bạn cần lưu ý một số điều sau:

• Kiểm tra thời tiết trước khi lên núi, vì thời tiết ở Cape Town có thể thay đổi nhanh chóng và không lường trước được. Hãy mang theo áo khoác gió hoặc áo len ấm, vì trên đỉnh núi có thể rất lạnh và gió.
• Đặt vé cáp treo trước qua mạng để tránh xếp hàng dài ở trạm cáp treo. Bạn cũng nên kiểm tra tình trạng hoạt động của cáp treo trên trang web chính thức, vì nó có thể bị đóng cửa do thời tiết xấu hoặc bảo trì.
• Nếu bạn quyết định leo núi, hãy chuẩn bị đầy đủ dụng cụ và nước uống, mặc quần áo phù hợp, chọn tuyến đường phù hợp với khả năng của bạn, và không leo một mình. Hãy tuân theo các biển báo và chỉ dẫn trên đường đi, và hãy gọi số cứu hộ 021 937 0300 nếu bạn gặp khó khăn hoặc nguy hiểm.
• Hãy tôn trọng thiên nhiên và không làm hại các loài thực vật và động vật trên núi. Hãy mang theo rác của bạn khi rời khỏi núi và không để lại dấu vết. Hãy tránh thu hái hoặc chạm vào các loài thực vật quý hiếm, và không nuôi hay làm phiền các loài động vật hoang dã.