Công viên rừng Hạ Long là một dự án du lịch sinh thái mang tính đột phá và sáng tạo tại thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Dự án được quy hoạch tại khu vực phía Bắc Quốc lộ 18A, thuộc hai phường Hà Khẩu và Đại Yên, nằm ở vị trí chiến lược, đối diện với dự án Khu phức hợp Hạ Long Xanh, cũng do Tập đoàn Vingroup làm chủ đầu tư. Dự án có quy mô khoảng 650 ha, bao gồm các khu vực rừng tự nhiên, rừng ngập mặn, cảnh quan xanh và các công trình du lịch sinh thái. Dự án nhằm mục tiêu tạo ra một khu công viên rừng công cộng cho người dân và khách du lịch, bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái rừng, tạo cảnh quan xanh đẹp và đồng bộ với cảnh quan thiên nhiên của Vịnh Hạ Long.

Dự án Công viên rừng Hạ Long được xây dựng trên những quả đồi lớn nhất của thành phố Hạ Long, có tầm nhìn ra vịnh Hạ Long và sông Chanh. Hiện tại, khu vực này là khu vực đồi núi, cây xanh nhưng khu vực chân núi, mặt đường Quốc lộ 18A bị tác động bởi hoạt động khai thác đất nên gây cảnh quan xấu và nguy cơ sạt lở cao; trong khi đây lại là cửa ngõ ra vào thành phố. Dự án sẽ giải quyết được những vấn đề này bằng cách tái tạo cảnh quan xanh, trồng cây bóng mát, cây cảnh phù hợp với khí hậu và thổ nhưỡng địa phương; hạn chế thay đổi địa hình và tác động thô bạo môi trường tự nhiên; tuân thủ quy chuẩn xây dựng; tìm ra các giá trị khác biệt thông qua cách phân bổ công năng, tạo các công trình điểm nhấn, khác biệt. Đơn vị đầu tư và tư vấn đã đưa ra hai phương án xây dựng Công viên rừng Hạ Long, cả hai đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng.

Phương án 1 có tên là “Nơi rồng cư ngụ và kho báu thiên nhiên”, gồm các phần: cấu trúc không gian và vùng; khu cửa ngõ du lịch, ba tiểu vùng; khu du lịch sinh thái; khu du lịch địa chất; ý tưởng cảnh quan; khung quy hoạch cảnh quan tổng thể; phục hồi hệ thống tự nhiên – chiến lược trồng rừng và mạng lưới xanh… Phương án này nhấn mạnh vào việc khai thác các giá trị văn hóa, lịch sử, truyền thuyết liên quan đến rồng và Vịnh Hạ Long, tạo ra các công trình điểm nhấn mang tính biểu tượng và thu hút du khách. Tuy nhiên, phương án này cũng có những hạn chế như: sử dụng nhiều vật liệu xây dựng không thân thiện với môi trường; có nguy cơ làm mất đi sự tự nhiên của rừng; khó bảo đảm an toàn cho du khách khi tham gia các hoạt động mạo hiểm.

Phương án 2 mang tên “Lối đi của núi rừng” với các phần: ý tưởng cấu trúc không gian; phân khu và ma trận trải nghiệm tổng thể; cửa ngõ du lịch mang tính biểu tượng; trung tâm chăm sóc sức khỏe cộng đồng; khu vui chơi (thể thao mạo hiểm); khu tìm hiểu (trung tâm học tập sinh thái dựa vào cộng đồng); khám phá (công viên làm vườn)… Phương án này tập trung vào việc bảo tồn và phát triển rừng tự nhiên, tạo ra các khu vực trải nghiệm đa dạng và phong phú cho du khách, tăng cường sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên. Phương án này cũng có những ưu điểm như: sử dụng nhiều vật liệu tái chế và thân thiện với môi trường; giữ nguyên diện tích và địa hình của rừng; tạo ra các công năng sử dụng đa dụng cho cộng đồng. Tuy nhiên, phương án này cũng có những khó khăn như: khó thu hút du khách khi thiếu các công trình điểm nhấn; cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan để duy trì và quản lý dự án; cần có sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương để tạo ra các sản phẩm du lịch sinh thái.

Chủ tịch UBND Thành phố nhấn mạnh: mục tiêu của Thành phố là giữ nguyên diện tích, không tác động vào rừng hiện trạng vì yếu tố sinh thái, yêu cầu Tập đoàn Vingroup tiếp tục nghiên cứu, định hướng cho ý tưởng của mình, tạo ra sản phẩm du lịch sinh thái phục vụ cho cộng đồng, thương hiệu phát triển du lịch của tỉnh, của vùng; hạn chế thay đổi địa hình và tác động thô bạo môi trường tự nhiên; tuân thủ quy chuẩn xây dựng; tìm ra các giá trị khác biệt thông qua cách phân bổ công năng, tạo các công trình điểm nhấn, khác biệt. Đặc biệt, trong quá trình nghiên cứu, đơn vi tư vấn phải chú ý đến 3 yếu tố:

Chú ý đến việc phát triển các loại cây thích nghi với thời tiết và thổ nhưỡng, thiết kế, đầu tư, kết nối phù hợp, giảm chi phí đầu tư, tránh lãng phí.
Các yếu tố văn hóa phải được đề cao, tạo ra cái hồn riêng có.
Phân bố không gian các khu công năng cho mạch lạc, có sự kết nối.

Trong các khu công năng cố gắng tìm các kiến trúc mang yếu tố văn hóa của lịch sử truyền thống của vùng bản địa, sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường, tạo ra công năng sử dụng đa dụng; đặt các điểm vui chơi vào vị trí phù hợp, không xung đột với nhau.